قرص ملاتونین چیست؟

قرص ملاتونین ، یک مکمل غذایی است. ملاتونین، اولین دارو برای درمان بی خوابی است که توسط آکادمی پزشکان خانواده امریکا (AAFP) معرفی شد. این دارو نسبتا امن بوده و کمترین خطر و عارضه جانبی را بهمراه دارد. مطالعات درمورد اثربخشی مکمل ملاتونین برای درمان بی خوابی متفاوت بوده است اما نتیجه یک فراتحلیل نشان داد افرادی که قرص ملاتونین مصرف می کردند، به طور متوسط 7 دقیقه زودتر به خواب می رفتند و خواب آنها 8 دقیقه بیشتر به طول می انجامید و حتی کیفیت خواب آنها بهتر از افرادی بود که دارونما را دریافت کردند. دوزهای مصرفی، نتایج و کیفیت مطالعه در بین کارآزمایی ها متفاوت بود.

کاربردهای قرص ملاتونین

بی خوابی اولیه (بی خوابی ناشی از دلایل ثانویه)
بی خوابی مرتبط با سن
بی خوابی ناشی از هواپیمازدگی
کار شیفتی
آسیب مغزی بعد از تروما
اختلالات تحلیل عصب

اگرچه توصیه های رسمی در این زمینه وجود ندارد اما پژوهش ها نقش ملاتونین در درمان بیماری های سرطان، بیماری های متابولیکی، بیماری های قلبی-عروقی، اختلالات تحلیل عصب، بیماری های گوارشی (GI)، اختلالات روحی-روانی، سندروم درد، نقص قدرت باروری مورد بررسی قرار داده است.

مکانیسم عمل قرص ملاتونین

ملاتونین درون زا، هورمونی است که به طور طبیعی توسط بدن تولید می شود و عمدتا در غده پینه آل ساخته و ترشح می شود. تولید ملاتونین با تریپتوفان آغاز می شود که بواسطه یک مسیر چندمرحله ای در سایر بخش های مغز به سرتونین تبدیل می شود. مقداری از سرتونین تولید شده به سمت غده پینه آل هدایت می شود و درهمین جا طی یک فرایند چرخه ای وابسته به نور به ملاتونین تبدیل می شود. تبدیل سرتونین به ملاتونین توسط SCN هیپوتالاموس کنترل می شود که SCN هماهنگ کننده ریتم شبانه روزی بدن است. اطلاعات در مورد شرایط نور و تاریکی از شبکیه در امتداد مجرای رتینوهیپوتالاموس به SCN ارسال می شود. SCN نیز سیگنال ها را از طریق سیستم عصب سمپاتیک به گره عصبی فوق رحمی ارسال می کند که این سیگنال ها نیز به درون غده پینه آل وارد می شوند.

تحریک سمپاتیکی غده پینه آل باعث بیش تنظیمی تولید آنزیم آریل آلکیلامین ان-استیل ترانسفراز (AA-NAT) می شود. عملکرد آنزیم AA-NAT در تبدیل سرتونین به ان-استیل-سرتونین، مرحله محدودکننده میزان تشکیل ملاتونین است. سپس این واسطه به ملاتونین تبدیل می شود. مطالعات نشان دادند که جراحی و برداشت گره عصبی فوق رحمی یا SCN در موش، فعالیت آنزیم AA-NAT را متوقف می کند و الگوی ترشح ریتمی ملاتونین را از بین می برد که این، چرخه خواب-بیداری را بهم می ریزد.

عملکرد ملاتونین درون زا

هدف ملاتونین و نقش آن در تقویت خواب است. ملاتونین از غده پینه آل به درون سومین بطن و از آنجا نیز به سیستم گردش خون هدایت می شود. ملاتونین از طریق تعامل با SCN هیپوتالاموس و شبکیه که هردو خواب را تقویت کرده و مانع ورود سیگنال های تقویت کننده بیداری از طریق تعامل با گیرنده های MT1 و MT2 می شوند، در تنظیم چرخه خواب-بیداری نقش خود را ایفا می کند.

چگونه یک قرص ملاتونین مناسب انتخاب کنیم؟
قرص اسلینایت ویواتیون حاوی عصاره ریشه گیاه سنبل الطیب و گل ساعتی (عشق ) به همراه ملاتونین، GABA و ویتامین B6 است که به کاهش خستگی و  کاهش زمان به خواب رفتن کمک می کند و خواب شبانه خوبی به ارمغان می آورد.

 

میزان مصرف قرص ملاتونین

مکمل ها عموما ایمن و بی خطر بوده و میزان مصرف آنها توسط سازمان غذا و دارو تنظیم نمی شود. با این حال نگرانی هایی نسبت به مصرف میزان دقیق مکمل هایی مثل ملاتونین وجود دارد. نتیجه تحلیل یک مطالعه روی 31 مکمل ملاتونین نشان داد که میزان دقیق ملاتونین از 83 تا 478درصد متفاوت است. تعیین دقیق دوز مکمل کار دشواری است لذا با استفاده از کارآزمایی های مختلف می توان کارآمدی و اثربخشی دوزها را تعیین کرد. یکی از روش ها برای مطمئن شدن از دوز دقیق مکمل ها، جستجوی مکمل هایی است که مورد تایید سازمان داروی امریکا که یک سازمان مستقل غیرانتفاعی است، می باشد. جستجوی مکمل ها با نشان "USP verified" می تواند به تضمین کیفیت و دوز مکمل ها کمک کند.
فرمولاسیون شامل سریع بازشونده، پیوسته رهش و ترکیبی از پیوسته رهش و بازشونده طولانی است.

دوز قرص ملاتونین

از آنجایی که سازمان غذا و دارو (FDA) مسئول تنظیم دوز ملاتونین به عنوان یک دارو نیست لذا دوز موثر آن هنوز مشخص نشده است. دوزی که در مطالعات مورد استفاده قرار گرفته از 0.1 تا 10 میلی گرم متغیر بوده که تا 2 ساعت قبل از خواب مصرف می شود. میزان ماندگاری بسته به نوع فرمولاسیون، 1 تا 2 ساعت است. میزان دسترسی بسته به نوع فرمولاسیون و دوز، دسترسی به این مکمل حدود 1 تا 74 درصد است.

عوارض جانبی قرص ملاتونین

90 درصد ملاتونین در کبد عمدتا توسط آنزیم CYP1A2 تجزیه می شود. ملاتونین بواسطه عملیات هیدروکسیلاسیون به 6-هیدروکسی ملاتونین تبدیل می شود و سپس با سولفوریک اسید یا گلوکورنیک اسید آمیخته می شود و از طریق ادرار دفع می شود. مقدار ناچیزی از آن نیز از طریق مدفوع دفع می شود. ملاتونین یک مکمل نسبتا غیرسمی است، گرچه برخی عوارض جانبی خفیف مربوط به دوزهای بالا و فرمول های پیوسته رهش گزارش شده است. این عوارض شامل خواب آلودگی، چرت زدن، سردرد و تهوع است. هیچ شواهدی، تحمل پذیری افراد نسبت به ملاتونین را نشان نمی دهد.

تداخلات قرص ملاتونین

بارداری و شیردهی: مصرف ملاتونین به زنان باردار یا شیرده بدلیل نبود شواهد کافی در مورد ایمن و بی خطر بودن ملاتونین توصیه نمی شود.
بیماران کلیوی: بدلیل خطر عوارض جانبی ناشی از ناتوانی در دفع ملاتونین، به بیماران کلیوی و دیالیزی توصیه می شود که نسبت به مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند.
بیماری هپاتیت: به بیماران با نارسایی کبدی بدلیل ناتوانی در تجزیه ملاتونین توصیه می شود که در مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند. مطالعات بیشتری در مورد اثرات و مزایای این مکمل موردنیاز است.
بیماری های خودایمن: به بیماران با بیماری های خودایمنی مثل آرتریت روماتوئید یا پیوند اعضا توصیه می شود که در مصرف مکمل ملاتونین احتیاط کنند. ملاتونین، عملکرد سیستم ایمنی را بواسطه تولید اینترلوکین های IL-1, IL-2,IL-6,IL-12 و اینترفرون گاما، T helper ، سلول های سیتوتوکسیک T، شکل اولیه سلول B و شکل اولیه سلول T تحریک می کند. اهمیت بالینی این اثر هنوز مشخص نشده است.

تنظیم: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)