آنمی زمانی رخ می دهد که مقدار گلبول های قرمز خون که انتقال اکسیژن به اعضا و بافت های بدن را برعهده دارند، کافی نباشد. درنتیجه فرد معمولا احساس سرما کرده و علایم خستگی یا ضعف را نشان می دهد. آنمی انواع گوناگونی دارد اما شایعترین نوع آن، آنمی ناشی از فقر آهن است. با اضافه کردن آهن به رژیم غذاییتان می توانید بتدریج علایم این نوع آنمی را برطرف کنید.
انواع آنمی
آنمی انواع مختلفی دارد که هریک از آنها باعث افت تعداد گلبول های قرمز در سیستم گردش خون می شوند. سطح گلبول های قرمز خون بدلایل زیر افت می کند:
بدن نمی تواند بقدرکافی هموگلوبین بسازد (کاهش سطح هموگلوبین)
بدن هموگلوبین می سازد اما هموگلوبین بدرستی کار نمی کند
بدن نمی تواند بقدر کافی گلبول های قرمز خون را بسازد
گلبول های قرمز خون در بدن به سرعت می شکنند
برخی از انواع آنمی که احتمالا نام آنها را شنیده اید، شامل آنمی ناشی از فقر آهن و کم خونی داسی شکل می باشد.
چقدر آنمی شایع است؟
بیش از 2 میلیارد نفر در جهان که بیش از 30 درصد کل جمعیت را بخود اختصاص داده اند، دچار کمخونی هستند. آنمی در کشورهایی با کمبود منابع شایعتر است اما بیشتر افراد در کشورهای صنعتی شده نیز مبتلا به این بیماری هستند. تقریبا 3 میلیون امریکایی دچار این اختلال هستند.
چه کسانی بیشتر دچار آنمی می شوند؟
گروه های زیر بیشتر در معرض خطر هستند:
زنان: خونریزی در طول قاعدگی و زایمان می تواند منجر به کمخونی شود. این حالت زمانی صدق می کند که شما دچار خونریزی شدید یا فیبروئید باشید.
کودکان 1 تا 2 ساله: بدن در طول اوج رشد نیاز به آهن بیشتری دارد.
اطفال: وقتی اطفال از شیر مادر یا شیر خشک گرفته می شوند و به مصرف غذای جامد روی می آورند، ممکن است آهن کمتری بدست آورند. آهن موجود در غذای جامد براحتی در بدن جذب نمی شود.
افراد بالای 65 سال: افراد بالای 65 سال به احتمال بیشتر رژیم های غذایی با منابع فقیر آهن و بیماری های مزمن دارند.
افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند: داروهای رقیق کننده خون شامل آسپیرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، وارفارین (کومادین)، محصولات هپارین، آپیکسابان (الیکوئیس)، بتریکسابان (بویکسا)، دابیگاتران (پراداکسا)، ادوکسابان (ساوایسا) و ریواروکسابان (زارلتو) می باشند.
علایم آنمی:
علایم متعددی در انواع آنمی رخ می دهد که از جمله می توان به خستگی، تنفس تند و احساس سرما اشاره کرد. سایر علایم شامل سرگیجه یا ضعف، سردرد، زخم زبان، کم رنگ شدن پوست، خشکی پوست یا کبودی پوست، حرکت غیرارادی پا (سندروم پای بی قرار) و بالا بودن تپش قلب است. علایمی که نشان دهنده کمبود آهن است شامل شکننده بودن ناخن یا ناخن قاشقی شکل و ریزش مو می باشد. کمخونی با تغییر مزه و طعم غذا یا وزوز گوش همراه است. افراد دچار کم خونی داسی شکل غالبا با مشکلات ریوی و قلبی مواجه هستند. اگر دچار آنمی هستید و این اختلال خونی درمان نشده، می تواند منجر به آریتمی (بی نظمی تپش قلب)، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود. همچنین این اختلال می تواند شما را در معرض ابتلا به عفونت ها و افسردگی قرار دهد. احتمالا شنیده اید که فقر آهن با جویدن یخ ارتباط دارد. جویدن یخ علامت pica است که اختلالی است که شامل خوردن چیزهایی است که قابل خوردن نیستند مثل گچ. بنابراین pica نشانه فقر آهن است که غالبا در کودکان دیده می شود.
چگونه آنمی بر بزرگسالان و سالمندان تاثیر می گذارد؟
آنمی بر بزرگسالان و سالمندان تاثیر زیادی گذاشته و باعث گیجی یا افسردگی می شود. ضعف و بی حالی ممکن است روند هوشیاری و بیداری فرد را سخت تر کند. اگر آنمی درمان نشود، می تواند عمر سالمند را کوتاه کند.
آشنا شویم: قرص آیرون پلاس هلث برست
آیا آنمی می تواند بر وزن نیز تاثیر بگذارد؟
داشتن آهن کافی می تواند یک فاکتور در مسئله وزن باشد. مطالعات نشان دادند که افراد با اضافه وزن ممکن است کاهش وزن مرتبط با کمبود آهن داشته باشند. کاهش وزن های خود به خودی می تواند مرتبط بیماریی مثل سرطان باشند. افرادی که سابقه جراحی کاهش وزن داشته اند، ممکن است بدلیل کمبود ویتامین و موادمعدنی به آنمی دچار شوند.
چگونه آنمی بر بارداری تاثیر می گذارد؟
فقر آهن در طول بارداری، شانس مشکلات و عوارضی مثل زایمان زودرس را افزایش می دهد. مطالعات نشان دادند مادرانی که سطح آهن خونشان پایین بوده، هنگام تولد نوزادشان بیشتر در معرض خطر کاهش وزن و مشکلات مربوط به سطح آهن خونشان می باشند. اگر باردار هستید، احتمال اینکه به کمخونی ناشی از فقر آهن دچار شوید، وجود دارد. جنین برای کسب آهن و سایر موادمغذی وابسته به شماست. بیشتر زنان باردار با مصرف قرص آهن از این بیماری پیشگیری می کنند. اما برای اینکه سطح آهن خون شما و نوزاداتان بقدر کافی باشد، باید غذاهای خوب و متعادل مثل غذاهای غنی از آهن و غذاهای حاوی ویتامین های B12 و B9 مصرف کنید. برای مصرف ویتامین ها و اضافه کردن آهن به رژیم غذایی از دستورات پزشک یا مراقبین سلامت پیروی کنید.
چه عواملی باعث آنمی می شود؟
شایعترین دلیل کمخونی، پایین بودن سطح آهن در بدن است. این نوع، آنمی ناشی از فقر آهن نامیده می شود. بدن برای ساختن هموگلوبین نیاز به مقداری آهن دارد. هموگلوبین، اکسیژن را به تمامی اعضای بدن می رساند. سایر آنمی ها ناشی از موارد زیر رخ می دهند:
رژیم غذایی فاقد ویتامین B12 یا ناتوانی در مصرف یا جذب ویتامین B12 (کم خونی کشنده)
رژیم غذایی فاقد فولیک اسید که فولات نیز نامیده می شود یا وقتی که بدن نمی تواند فولیک اسید را بدرستی استفاده کند (آنمی ناشی از کمبود فولات)
اختلالات خونی توارثی (مثل کم خونی داسی شکل یا تالاسمی)
بیماری هایی که باعث شکستن گلبول های قرمز خون می شوند (آنمی همولیتیک)
بیماری های مزمنی که باعث می شوند بدن نتواند هورمون ها را بقدر کافی برای ایجاد گلبول های قرمز خون تولید کند. این بیماری ها شامل پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، بیماری کلیوی پیشرفته، لوپوس و سایر بیماری های طولانی مدت.
خونریزی مربوط به سایر بیماری ها مثل زخم ها، هموروئید یا گاستریت
چه عواملی باعث آنمی ناشی از فقر آهن می شود؟
آنمی ناشی از فقر آهن می تواند بدلایل زیر رخ دهد:
خونریزی بدلیل از دست دادن خون زیاد (در اثر یک تصادف) یا از دست دادن خون زیاد در یک دوره طولانی. بدن بدلیل خونریزی، آهن زیادی را بیشتر از حدی که بتواند آن را از طریق موادغذایی جایگزین کند، از دست می دهد. این حالت در مورد زنانی اتفاق می افتد که دچار قاعدگی های شدید و سنگین هستند یا افرادی که دچار بیماری روده التهابی هستند.
بدن، آهن را بقدر کافی از طریق رژیم غذایی بدست نمی آورد
نیاز به آهن در برخی دوره ها یا بیماری ها بیشتر از حد معمول می باشد (مثل دوره بارداری یا برخی بیماری ها)
تنظیم: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)
